Η Άνδρος, έχει μια σειρά από ήθη και έθιμα, που πραγματικά την κάνουν να ξεχωρίζει από κάθε άλλο νησί των Κυκλάδων. Η ποικιλομορφία της τόσο ως προς τα μνημεία και τα τοπία της όσο και ως προς τα έθιμά της την κάνουν τόσο μοναδική. Τα ήθη και τα έθιμα της Άνδρου έχουν Κυκλαδίτικα στοιχεία, αλλά και πιο κοσμοπολιτικά, καθώς το νησί ήταν κατεξοχήν ναυτικό τα παλαιότερα χρόνια. Σήμερα όμως, η Άνδρος έχει καταφέρει να διατηρήσει τις παραδόσεις της και τα μοναδικά χαρακτηριστικά της παρά την αύξηση του τουρισμού και το πέρασμα του χρόνου και οι σημαντικότερες θα αναφερθούν παρακάτω
Η Άνδρος είναι ένα υπέροχο νησί με πολλά ήθη και έθιμα που σίγουρα θα σας μαγέψουν σε κάποια επίσκεψή σας.
Άνδρος – Ήθη και έθιμα
Πάσχα στην Άνδρο
Μεγάλη Πέμπτη
Την Μεγάλη Πέμπτη το διάβασμα των Δώδεκα Ευαγγελίων και η σταύρωση του Ιησού πρωταγωνιστούν. Από το πρωί οι άνθρωποι στολίζουν τον Επιτάφιο με πολύχρωμα λουλούδια με υπέροχο άρωμα ενώ οι ψαλμωδίες συνοδεύουν την διαδικασία που μπορεί ακόμα και μετά τα μεσάνυχτα ή και όλο το βράδυ.
Μεγάλη Παρασκευή
Την Μεγάλη Παρασκευή, μετά το προσκύνημα των ανθρώπων στον Επιτάφιο ξεκινά η περιφορά του στη Χώρα, στο Κόρθι, στο Γαύριο, στο Μπατσί μέσα σε μια τεράστια λαοθάλασσα. Ο Επιτάφιος περνά μέσα από τα γραφικά σοκάκια των χωριών ενώ τα κεριά και οι ψαλμωδίες δημιουργούν μια συγκλονιστική ατμόσφαιρα που δεν περιγράφεται με λόγια.
Μεγάλο Σάββατο
Πλήθος κόσμου και πιστών μαζεύονται το Μεγάλο Σάββατο στις εκκλησίες της Άνδρου ώστε να λάβει το άγιο φως. Ξαφνικά, μόλις το “Χριστός Ανέστη” ακουστεί από το στόμα των ιερέων ο εκατοντάδες βεγγαλικά φέρνουν ξαφνικά την μέρα στον σκοτεινό ουρανό. Πρόκειται για ένα θέαμα που συγκεντρώνει χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο, αλλά και τα ΜΜΕ για να καταγράψουν αυτό το μοναδικό γεγονός.
Κυριακή του Πάσχα στην Άνδρο
Την Κυριακή του Πάσχα στην Άνδρο πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε τον “Λαμπριάτη” ή αλλιώς το κατσικάκι / αρνάκι της Λαμπρής. Πρόκειται για ένα πασχαλινό πιάτο της Άνδρου, που φτιάχνετε με τοπικά προϊόντα, όπως το κλασικό πετρωτό τυρί. Την ίδια μέρα κατά το απόγευμα, μετά το φαγητό και το γλέντι της ημέρας ξεκινά ο “πόλεμος των βεγγαλικών”. Ξαφνικά, αφού ακουστεί το σύνθημα “Μάσκουλα”, όλοι τρέχουν περιμένοντας τον εκκωφαντικό θόρυβο των “μάσκουλων” που ταξιδεύει σε ολόκληρο το νησί. Τέλος, στην Παλαιόπολη, την αρχαία Πρωτεύουσα του νησιού, η πλατεία του χωριού γεμίζει κόσμο που παίζουν τα Τσούνια. Τα Τσούνια είναι ένα παιχνίδι που μοιάζει με το γνωστό το μπόουλινγκ και συνηθώς οι ηττημένοι κερνούν τους νικητές μπύρες.
Χριστούγεννα στην Άνδρο
Τα Χριστούγεννα στην Άνδρο έχουν και αυτά με την σειρά τους κάτι το ξεχωριστό και είναι κάτι που αξίζει να ζήσει κάποιος. Από την ημέρα του Αγίου Νικολάου και έπειτα το νησί “φοράει” την Χριστουγεννιάτικη ενδυμασία του και τα σπίτια αρχίζουν να προετοιμάζονται για την γέννηση του Θεανθρώπου. Υπέροχοι κουραμπιέδες με εξαιρετικό τοπικό βούτυρο αρχίζουν να χαρίζουν το άρωμά τους σε όλους τους δρόμους της Άνδρου. Από την άλλη, οι νοικοκυρές φτιάχνουν τα Φοινίκια, τα μελομακάρονα της Άνδρου που έχουν μια ξεχωριστή γεύση και μυρωδιά.
Ανήμερα της πρωτοχρονίας η Άνδρος έχει ακόμα ένα ενδιαφέρον έθιμο τις λεγόμενες “Χαιρετούρες”. Οι άνδρες που εκκλησιάζονται, σχηματίζουν μία ή περισσότερες παρέες και πηγαίνουν για «χαιρετούρα» ή “χαιρετισμό” σε όλα τα σπίτια του χωριού. Τραγουδάνε τα κάλαντα και μοιράζουν ευχές παρέα με τον Ανδριώτικο Άγιο Βασίλη. Οι διάφορες ομάδες ανδρών που σχηματίζονται έχουν ως κοινό στοιχείο την ηλικία και είναι φίλοι ή άτομα με κοινές παραστάσεις, όπως παλιοί συμμαθητές ή συμφάνταροι. Τέλος βασική προϋπόθεση είναι ο αριθμός της κάθε παρέας να μην υπερβαίνει τον αριθμό του σπιτιού που επισκέπτονται.
Στο νησί τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς γίνονται με το νησιώτικο έθιμο, καθώς τα παιδιά φτιάχνουν ένα καραβάκι από κονσέρβες και τενεκεδάκια που μαζεύουν όλο τον χρόνο. Ο στολισμός του πλοίου είναι πραγματικά ιδιαίτερος καθώς στολίζεται με σημαιούλες, και μικρά μπαλονάκια σαν αυτά που κρέμονται στα πραγματικά πλοία. Μόλις τα παιδιά τελειώσουν με την κατασκευή και τον στολισμό του πλοίου τους αρχίζουν να επισκέπτονται τα σπίτια. Μαζί τους κουβαλάνε και ένα μικρό καλαθάκι που γεμίζει με διάφορα γλυκά και εδέσματα, αλλά και χρήματα που δίνουν οι οικοδεσπότες.
Άλλα έθιμα της Άνδρου
Ανδριώτικος γάμος
Ο γνωστός σε όλους Ανδριώτικος Γάμος είναι ένα από τα έθιμα της Άνδρου που έχουν γίνει γνωστά σε ολόκληρη της Ελλάδα. Πριν το μυστήριο οι οικογένειες μαζεύονται στο σπίτι του ζευγαριού και κερνάνε τους ανθρώπους γλυκά, σουμάδα και παντεσπάνι. Τότε, γαμπρός, εμφανίζεται πάνω σε ένα άλογο και από πίσω του ακολουθούν οι συγγενείς με βιολιά και μουσικές και παραλαμβάνει τη νύφη. Οι γονείς της, του δίνουν ως δώρο ένα κριάρι στολισμένο με λουλούδια και κόκκινη κορδέλα για γούρι. Στο τέλος όλοι μαζί κατευθύνοται στην εκκλησία για το μυστήριο του γάμου και το γλεντί συνεχίζεται μέχρι το πρωί.
Βαπτίσια και ονοματοδοσία
Ενα από τα έθιμα της Άνδρου είναι η διαδικασία της ονοματοδοσίας των παιδιών. Κατά πλειοψηφία και κυρίως στα γύρω χωριά της Άνδρου το πρώτο αγόρι της οικογένειας έπαιρνε το όνομα του παππού από την πλευρά του πατέρα και το δεύτερο αγόρι, το όνομα του παππού από την πλευρά της μητέρας. Από την άλλη, το πρώτο κορίτσι της οικογένειας παίρνει το όνομα της γιαγιάς από την πλευρά της μητέρας και το δεύτερο κορίτσι το όνομα της γιαγιάς από την πλευρά του πατέρα.
Η παρέλαση του Αγίου Νικολάου
Στις 6 Δεκεμβρίου, ανήμερα του Αγίου Νικολάου όλο το νησί γιορτάζει τον προστάτη των ναυτικών. Στην παραλιακή οδό Γαυρίου, μαθητές κάνουν παρέλαση με αναμμένες δάδες και με την συνοδεία της φιλαρμονικής μπάντας, προς τιμή του Αγίου Νικολάου, πολιούχου του Γαυρίου.
Τα χοιροσφάγια
Τέλος τα χοιροσφάγια, πραγματοποιούνται το φθινόπωρο και είναι μια γιορτή που θα συνατήσετε σε αρκετά νησιάτου Αιγαίου. Εκείνες τις μέρες μαζεύονται γνωστοί και φίλοι σε σπίτια προκειμένου να προετοιμάσουν το κρέας του χοιρινού, κάνοντας όλες τις απαραίτητες εργασίες, με τελικό σκοπό την αποθήκευσή του για όλο τον χρόνο. Κανένα μέρος του χοιρινού δεν πετιέται, καθώς οι ανδριώτες είχαν απόλυτο σεβασμό από τα παλαιότερα χρόνια στην φύση και τα δώρα της.
Photos by: Tina Papaioannou, Anna Despotidi
